Rok szkolny 2004/2005 jest rokiem samorządności. Cenną pomocą służą nam wychowawcy i nauczyciele. Z nimi uczymy się jak być gospodarzami naszej szkoły. Poniżej przedstawiamy sprawozdanie, które jest próbą pomiaru rezultatów naszych działań. Wstępną diagnozę poczyniliśmy analizując wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród pedagogów.


A. W jaki sposób nauczyciele wychowują powierzoną im młodzież do odpowiedzialności za siebie i innych ?


B. Jak wygląda wychowywanie uczniów do samorządności w procesie dydaktycznym na poszczególnych lekcjach ?


C. Jak uczniowie angażują się w realizację Roku Samorządności ?


D. Jak przejawia się samorządność uczniów w codzienności ?


E. Wnioski i zadania na przyszłość


F. Podsumowanie Roku Samorządności

Idea samorządności zawarta jest w programie wychowawczym naszej szkoły. W jaki sposób nauczyciele wychowują powierzoną im młodzież do odpowiedzialności za siebie i innych ?

Podczas listopadowego zebrania nauczyciele poinformowali rodziców o obchodzonym Roku Samorządności i o planowanych tematach lekcji wychowawczych związanych z ideą samorządności. Lekcje wychowawcze obejmują następujące zagadnienia:

• przyjmowanie określonych ról w zespole klasowym poprzez podjęcie działań w samorządzie,
• omówienie Statutu Samorządu Uczniowskiego,
• wyjaśnienie idei samorządności poprzez wyraźne określenie celów, form i metod działania,
• przedstawienie działalności dorosłych w samorządach terytorialnych,
• podsumowanie i analiza podjętych prac w samorządzie szkolnym i klasowym.

Zachęcano także rodziców do pomocy uczniom w zbieraniu materiałów, przygotowywaniu referatów i do włączenia się we współpracę z nauczycielami.

Wychowawcy i nauczyciele prowadzą z uczniami pogadanki o odpowiedzialności za estetyczny wygląd szkoły i klas, o tym jak tworzyć zwarty zespół ludzi, którzy mogą sobie ufać i liczyć na siebie nawzajem.

Podejmują z uczniami dyskusje na temat odpowiedzialności: jak być dobrym gospodarzem własnej klasy, kim jest idol i autorytet, na czym powinna polegać współpraca, czym jest rywalizacja itp.

Uwrażliwiają uczniów na odpowiedzialność za własne słowa i czyny, analizują z nimi przykłady ich niedojrzałych zachowań i wskazują ich przyczyny.

Zachęcają uczniów do bycia wiernymi ideałom religijnym i narodowym, podkreślają potrzebę uczestniczenia w uroczystościach szkolnych i kościelnych, zasadność właściwego ubioru na te okoliczności.

Uczniowie są motywowani do wzięcia odpowiedzialności za losy kraju poprzez uczestnictwo w wyborach.

Wychowawcy powierzają uczniom zadania, które uczą bezinteresownej służby innym, motywują uczniów do pomocy kolegom i koleżankom mającym problemy w nauce.

Ukazują młodzieży sens istnienia Samorządu Szkolnego i Klasowego, przekonując, że w zespole można zrobić więcej niż indywidualnie, a poza tym praca w samorządzie ma związek z pracą w dorosłym życiu i przygotowuje do pełnienia odpowiedzialnych funkcji w państwie. Oprócz tego zaangażowanie w samorządzie klasowym i szkolnym oraz inne działania podejmowane na rzecz klasy i szkoły wpływają na ocenę zachowania. Karta oceny zachowania wypełniana jest przez uczniów samodzielnie.

Aby dobrze zrealizować jakieś przedsięwzięcie konieczne jest solidne zaplanowanie wszystkich działań - tego wymaga się od wychowanków. Następnie nauczyciel wychowawca weryfikuje plany pracy zespołów klasowych i kontroluje ich wykonanie.

Nauczyciele podkreślają iż trzeba nieustannie dokładać starań aby samemu w każdej sytuacji zachowywać się odpowiedzialnie i konsekwentnie, ażeby przez własny przykład oddziaływać na uczniów.

Uzasadniają często dlaczego uczniowie powinni wiernie przestrzegać wskazań zawartych w Przewodniku Ucznia. Skutkiem tego jest, dająca się dostrzec, coraz lepsza współpraca uczniów z wychowawcą i zwieksza się zaangażowanie w realizację zadań proponowanych przez nauczyciela.

Opiekunowie Szkolnego Samorządu Uczniowskiego koordynują jego działalność, egzekwują realizację zadań, oceniają i stymulują członków operując zachętą, nagrodą.

Uczniowie są motywowani do działalności samorządowej poprzez systematyczne ukazywanie im korzyści płynących z istnienia i działania samorządu: korzyści bezpośrednie to np. kształtowanie odpowiedzialności, zdolności do współodczuwania, utwierdzenie uczniów w przekonaniu, że los jest w ich rękach, nadawanie własnemu życiu lepszej jakości; korzyści pośrednie to np. integracja grupy nie tylko w ramach klasy, ale także kół zainteresowań, zespołów działających przy samorządzie.

Wychowawcy klas starają się odkryć przyczyny bierności tych uczniów, którzy nie chcą się angażować i podejmują próby zaradzania tej bierności poprzez:

• zachęcanie wszystkich uczniów do podejmowania działań, stosownie do ich zdolności i umiejętności, uwzględniając istniejące w nich zahamowania,
• wyznaczanie i egzekwowanie dotrzymywania terminów,
• dbałość o utrzymanie dyscypliny w klasie i szkole,
• czuwanie nad kulturą języka, stroju, zachowania,
• prowadzenie z uczniami szczerego dialogu, w postawie otwartości na ich problemy.

Jak wygląda wychowywanie uczniów do samorządności w procesie dydaktycznym na poszczególnych lekcjach ?

Ucząc się odpowiedzialności uczniowie rozwiązują zadania, których wyniki omawiają na forum,

sami oceniają swoją odpowiedź,

niektóre zadania rozwiązują w grupach po lekcjach,

argumentują własny punkt widzenia, a przewodniczący - gdy zachodzi potrzeba zgłaszają niezrozumienie zadań, dbając o interesy klasy,

wspólnie z nauczycielem określają etapy zadań, które doprowadzą do rozwiązania problemu,

samodzielnie poszukują narzędzi i metod, przy pomocy których chcą rozwiązać zadanie,

wprowadza się elementy zdrowej rywalizacji na lekcji, by ożywiać zainteresowanie tematyką zajęć i jednocześnie uczyć rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach,

stawiając wymagania czuwa się nad ich realizacją od początku do końca, a potem rozlicza,

uwrażliwia się uczniów, by jak najlepiej wykonywali powierzone zadania: "Dajemy z siebie tyle, ile możemy, 100 % możliwości !"

zachęca się uczniów do wzięcia udziału w dyskusjach, szanując ich własne opinie,

zwraca się uwagę na pozornie drobne, mało istotne szczegóły realizowanych zadań,

uczy się zaplanowanego wykonywania zadań, nagradzając zaangażowanie i wyciągając konsekwencje, gdy go brakuje pomimo wcześniej złożonych deklaracji.

Jak uczniowie angażują się w realizację Roku Samorządności ?

W listopadzie 2004 r. w czasie zebrania z rodzicami przedstawili prezentację multimedialną Statutu Samorządu Szkolnego, a przewodniczące Samorządów Gimnazjum i Liceum omówiły ambitne i interesujące roczne programy działalności, które obejmują w liceum takie akcje jak: akcja na rzecz potrzebujących, "Cichy przyjaciel", "Książka dla biblioteki", "Sprzątanie grobów", "Sprzątanie świata", Dzień wiosny, turniej piłkarski, Spotkanie z kulturą; natomiast w gimnazjum: akcja "Wędrująca książka", "Dzień wiosny", Kółko filmowe, Piknik szkolny, Dzień sportu, "Opłatek" dla nauczycieli, zbiórka zabawek dla dzieci z Domu Dziecka.

Piszą referaty traktujące o odpowiedzialności, szacunku dla drugiego człowieka, które wygłaszają w czasie lekcji wychowawczych.

W każdej klasie na gazetkach widnieje hasło Roku Samorządności, przypominające o konkretnych postanowieniach całej klasy, nazwiska członków Zarządów Samorządów Klasowych oraz Zespołów Klasowych, a także ważne zdaniem uczniów informacje i plakaty dotyczące samorządności.

Poprzez wybory zarządów samorządów rozwijane są zasady demokratyczne.

Samorządy klasowe systematycznie informują o aktualnych działaniach podjętych przez Zarząd Samorządu Uczniowskiego.

Jak przejawia się samorządność uczniów w codzienności ?

Można zauważyć troskę o uczniów słabszych w nauce, widać chętną pomoc,

niektórzy wychowawcy widzą zdecydowaną poprawę w utrzymaniu porządku w klasie, uczniowie są bardziej odpowiedzialni za dobro wspólne,

w czasie, kiedy wielu uczniów chorowało na grypę, znaleźli się chętni, którzy zastępowali chorych w poprowadzeniu porannej modlitwy. Dowiadywali się o zastępstwie w ostatniej chwili, a poprowadzili modlitwę dojrzale,

uczniowie chętniej włączają się do różnych pozalekcyjnych działań - np. duża liczba uczniów zgłosiła się do udziału w koncercie wieńczącym Szkolny Jarmark Przedświąteczny,

wzrasta odpowiedzialność za całą grupę lub za wykonanie zadań zlecanych całej klasie,

uczniowie spontanicznie podejmują inicjatywy i doprowadzają do ich realizacji, np. wspólna modlitwa całej społeczności szkolnej w intencji zmarłego Papieża Jana Pawła II i wyjście pieszo delegacji pod Krzyż upamiętniający wizytę Ojca św. w Poznaniu w 1983 r.

są efekty nauki planowania działań i kontroli - uczniowie stają się bardziej systematyczni,

Wnioski i zadania na przyszłość:

Uczniowie mają plany, pomysły, ale czasem brakuje konsekwencji w ich realizacji. Zdarza się, że przerasta ich wyzwanie do podjęcia odpowiedzialności. Dlatego należy zachęcać do przezwyciężania zniechęcenia i do wytrwałości.

Należy proponować podjęcie zadań tym, którzy posiadają talenty i umiejętności ale boją się zaangażować.

Pogłębia się świadomość istnienia samorządowego systemu społeczeństwa, co stwarza podłoże do bardziej skutecznego realizowania celów samorządów szkolnych, a w przyszłości podejmowania działań w samorządach terytorialnych.

Dobrą okazją do wdrażania w życie idei samorządności będzie przygotowanie wystawy o organach samorządowych działających w strukturach gminy, powiatu, województwa oraz quiz dotyczący samorządności, który odbędzie się na pikniku szkolnym.

Dla ułatwienia kontaktu przewodniczących Samorządów Szkolnych z nauczycielami i poszczególnymi klasami, planuje się ich wizyty podczas konferencji Rady Pedagogicznej oraz godzin wychowawczych.

Wewnątrzszkolne konkursy organizowane samodzielnie przez uczniów pod okiem nauczyciela, są dobrą okazją do nauki samorządności, dlatego powinny być kontynuowane.

Podsumowanie Roku Samorządności