Wystawa "Wielki Zderzacz Hadronów LHC"
na Wydziale Fizyki UAM

W piątek 13 marca grupa uczniów z klas I i II liceum zwiedziła wystawę "Wielki zderzacz hadronów LHC" na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Na wystawie zaprezentowane zostały zjawiska fizyczne oraz technologie wykorzystywane przy budowie i funkcjonowaniu największego akceleratora cząstek uruchomionego w CERN. Zobacz galerię zdjęć...

CERN - Europejska Organizacja Badań Jądrowych to największe laboratorium fizyki cząstek na świecie. Znajduje się na granicy szwajcarsko - francuskiej, niedaleko Genewy. Powstało w 1954 roku, a obecnie skupia 20 krajów członkowskich.

W CERN powstał najpotężniejszy na świecie akcelerator cząstek. Nazywa się LHC - czyli wielki zderzacz hadronów. LHC zainstalowany jest w tunelu o obwodzie 27 km na głębokości około 100 m pod powierzchnią ziemi. W tunelu LHC będą rozpędzane do szybkości 99,9% prędkości światła dwie wiązki cząstek w przeciwnych kierunkach, a następnie zderzane ze sobą. Zderzenie wiązek wytworzy lawinę nowych cząstek, które będą badane przez fizyków. Przy prędkości bliskiej prędkości światła proton wykona w tunelu LHC 11 245 okrążeń w ciągu jednej sekundy. Wiązka może krążyć przez 10 godzin, pokonując ponad 10 miliardów km, czyli odległość od Ziemi do Neptuna i z powrotem. W LHC będzie dochodzić do 800 milionów zderzeń cząstek na sekundę.

Po co to wszystko? Naukowcy spodziewają się, że eksperymenty w LHC pozwolą odkryć najgłębsze tajemnice Natury, pozwolą zrozumieć dlaczego Wszechświat jest taki, jaki jest, pozwolą odpowiedzieć na pytania: dlaczego niektóre cząstki są cięższe od innych, w jaki sposób cząstki uzyskują masę, w jaki sposób masa powiązana jest z energią, dlaczego we Wszechświecie jest więcej materii niż antymaterii, czym jest ciemna materia we Wszechświecie, ile wymiarów ma przestrzeń. Ale tak naprawdę najważniejsze pytanie brzmi: jaki jest podstawowy budulec materii? Na lekcjach chemii uczymy się, że materia złożona jest z atomów, z których każdy składa się z jądra otoczonego chmurą elektronów. Jądra składają się z protonów i neutronów, które z kolei składają się z kwarków. Każdy proton i każdy neutron składa się z trzech kwarków, ale sumując masy tych kwarków otrzymuje się... zaledwie około 1% masy protonu czy neutronu. Skąd zatem pochodzi pozostałe 99% masy? Co jest elementarnym tworzywem kosmosu? Miłośnicy mądrości od zawsze poszukiwali tego tworzywa. Pytanie o arche (z gr. początek, przyczyna, prasubstancja) było pierwszym pytaniem filozofów przyrody w starożytnej Grecji. Dzisiaj odrzucamy ich odpowiedzi, że pratworzywem jest woda, powietrze, ogień,... ale czy sami jesteśmy choć trochę bliżej odkrycia tej tajemnicy!?

Einstein mawiał, że "najważniejsze jest, abyśmy nigdy nie przestawali zadawać pytań. Dążenie do prawdy i poznania jest jedną z najwspanialszych cech człowieka. Każdy badacz przyrody z prawdziwego zdarzenia odczuwa coś w rodzaju religijnej czci. Nie sposób nie oniemieć z zachwytu, gdy kontempluje się tajemnicę wieczności, życia, czy też wspaniałej struktury rzeczywistości. Wystarczy spróbować pojąć choćby drobny fragment tej tajemnicy każdego dnia."

Alina Piwowarczyk